Çatalhöyük’teki figür neden şişman?
Çatalhöyük kazılarında bulunan kadın heykelciği, sosyal medyada tartışma yarattı. Kimileri o dönemdeki kadınların genelde kilolu olduğunu savunurken bazı uzmanlar heykelin ana tanrıça figürü olarak yapıldığını söyledi.
Konya’da Çatalhöyük kazılarında bulunan, MÖ 8000-5500 neolitik döneme ait, yüksek kalitede işçilikle yapılması ve vücudunun tüm parçalarının noksansız bulunması dolayısıyla “eşsiz” olarak nitelendirilen kadın heykelciği tartışmaları beraberinde getirdi.
Bazı uzmanlar Çatalhöyük’teki neolitik figürinlerin (heykelcik) bereket tanrıçası olmadığını belirtirken, göğüs ve göbeğinin işlenişi itibarıyla “şişman” bir kadını temsil ettiğini belirttiler. Heykelcik, sosyal medyada “O dönemin kadınları aşırı kilolu muydu?”, “Neden diyet yapıyoruz?” sorularının sorulmasına neden oldu ve bu konuda bir tartışma başladı. Heykelciğin neden şişman olduğunu sorduğumuz uzmanlardan bazıları bunun, bereketi ve çoğalmayı simgeleyen tanrıça olduğunu, abartılı olarak gösterildiğini vurgularken, bazı uzmanlar da bu durumun beslenme alışkanlığının bir yansıması olduğu görüşünde.
“ANA TANRIÇA İNANCIYLA İLGİLİ”
Prof. Dr. Sümer Atasoy (Arkeolog): Neololitik devirden itibaren doğurganlığı temsil ettiği için geniş kalçalı ve büyük göğüslü kadın figürinleri yapılıyor. Tapınma görüyor. O devrin özelliği, bütün bu büyük göğüslü ve geniş kalçalılar ana tanrıça olarak kabul ediliyor. Bu inançla ilgili sadece.”
“KADIN MÜBALAĞALI GÖSTERİLİR”
Prof. Dr. Nurhan Atasoy (Sanat tarihçisi): Tipik bir tanrıça. Kadın idolüdür. Bir sürü kadın tanrıçalar var; onlardan biridir… Göbekli, koca memeli. Bacaklar kalın, şişman. Oturur vaziyettedir genelde… Bu figürler, çoğalma ve bereket figürleridir. Bunlar oturarak, koçun üstüne binmiş olarak ya da doğum halinde gösterilir. Kadınlar mübalağalı olarak gösterilir. Doğum, çoğalma ve bereket ile ilgili…
“TAHILA BAĞIMLILIK ŞİŞMANLATTI”
Doç. Dr. Necmi Karul (Arkeolog): Yerleşik düzene geçilmeden önce insan figürlerindeki tema erkekken, beslenme alışkanlıklarının değişmesiyle erkeğin yerini kadın sembolizması aldı. Kadının şişmanlığına gelince… Bunu beğenilerle ilişkilendirebiliriz ama Çatalhöyük’te betimlenen kadınların ortak özellikleri sadece şişmanlıkları değil. Kadının toplum içerisindeki yeriyle de ilişkili olabilir. Yoksa ‘Bütün kadınlar şişmandı, bütün kadınlar zayıftı da yöneticiler şişmandı’ demek için yeterince veri yok. İnsanların toprağa ve tahıla bağımlı hale geldiği ölçüde daha önceki avcı toplayıcılardan farklı olarak şişmanladıkları da biyolojik bir gerçek.
ÜMRAN AVCI / GAZETE HABERTÜRK
