Hikmet Gürçay’ı anıyoruz.
HİKMET GÜRÇAY
(1920 – 1978)
14 Aralık 1920 tarihinde Bursa’da doğmuş, ilk, orta ve lise öğrenimini Bursa’da yapmıştır. Bir esnaf olan babasının işini Ankara’ya nakletmesi üzerine Ankara’ya gelmiş ve Tarım Bakanlığı’na bağlı olan Ziraî Kombinalar Teşkilâtı’nda memur olarak çalışmaya başlamıştır. Aynı zamanda ailesinin isteği üzerine Ankara Hukuk Fakültesi’ne bir süre devam etmiştir. Hukuku yaratılışına uygun bulmadığından, kendi deyişiyle “hukuku tam anlamadan” fakülteyi bırakıp Yedek Subay olarak vatanî vazifesini yapmaya gitmiştir. Erzurum’da askerlik görevini tamamladıktan sonra 1948 yılında çok istediği Ankara Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü’ne kayıt olmuş ve dört yıllık tahsil döneminden sonra Eskiçağ Tarihi, Almanca ve Farsça yardımcı disiplinleriyle Arkeoloji Bölümü’nden mezun olmuştur.
Fakülteden mezun olduktan sonra Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı bulunan Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü Merkez Teşkilâtı’nda asistan olarak tekrar devlet memuriyetine başlamıştır. Bir buçuk yıl sonra Şube Müdür Yardımcısı ve altı ay sonra da Genel Müdürlüğün Kazılar ve Yayınlar Şube Müdürlüğü’ne getirilmiştir. 1959-1960 yıllarında Avusturya Üniversitesi’nin bursuyla “Viyana Müzeleri’nin Eğitimdeki Rolü” üzerinde incelemelerde bulunmuştur. 1964 yılında Genel Müdür Yardımcılığına ve 2 Temmuz 1966 yılında da Genel Müdürlük makamına getirilmiştir. Genel Müdürlük görevi 1978 yılına dek sürmüştür.
Hikmet Gürçay (1920-1978)
Babacan ve alçak gönüllü kişiliği ile Türk müzeciliğine uzun yıllar hizmeti geçen Hikmet Gürçay’ın erken ölümü camiada büyük üzüntü yaratmıştır. Hikmet Gürçay’ı tüm müzeciler genel müdürden çok bir ağabey olarak görmüşler ve her konudaki problemlerini hiç çekinmeden onunla paylaşmışlardır.
Genel Müdürlük teşkilâtının Anıtkabir ziyareti
Meslekî ve İdarî çalışmalarından ötürü 1972 yılında Almanya’daki Arkeoloji Enstitüsü’nün muhabir üyeliği verilmiştir. Uluslararası Müzeler Komitesi’nin (ICOM) kuruluşundan ölümüne dek Türkiye Millî Komitesi faal üyesi olmuştur. Ayrıca Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi’nin (ICOMOS) Türkiye Millî Komitesi kurucu üyesidir. İstanbul Topkapı Sarayını Sevenler Derneği ve 1968 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın yönlendirmesi ve desteği ile kurulan Anıtkabir Derneği’nin kurucu üyeleri arasında yer almıştır.
Hikmet Gürçay ve Prof. Dr. Ludwig Budde
Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal’ın idaresinde İzmir – Bayraklı (SMRYNA) kazısında ve Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal ile Almanya Münster Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ludwig Budde ile birlikte yürütülen Sinop (SINOPE) kazılarında bulunmuştur. Mucur yeraltı şehri ile Kuşadası kazılarını yönetmiştir. Kuşadası kazılarında Prehistorik yerleşim izlerine rastlamıştır. Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü görevinin yanı sıra başta Göreme olmak üzere yeraltı şehirleriyle yakından ilgilenmiş, çalışmalarının bir kısmını Mahmut Akok ile birlikte yayınlamıştır. Araştırma ve inceleme gibi çeşitli nedenlerle Almanya, Avusturya, Suriye, Lübnan, Yugoslavya, Romanya, Irak ve Amerika Birleşik Devletleri’ne gitmiştir.
Bir müzecilik kursu esnasında Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürü Hikmet Gürçay, müzeci meslektaşlarıyla Anıtkabir ziyaretinde
Hikmet Gürçay arkeolog olmasına karşın, özellikle etnografya ve el sanatları üzerine eğilmiştir. Özellikle Beledi adı verilen bir cins dokumayı tanıtmış, dokumacılığın kısa tarihine değinmiş Türk dokumaları, urgan ve urgancılık üzerine araştırmalar yapmıştır. Türk arkeolojisi, folkloru ve etnografyasına yaptığı yayınlarla katkıda bulunmuştur.
Uzun yıllar Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü yapmış, 1978 yılında Kültür Bakanlığı müşavirliğine atanmıştır. 13 Eylül 1978 günü aramızdan ayrılmış olan Hikmet Gürçay, evli ve iki çocuk sahibiydi.
1- Hikmet Gürçay, 2- Ekrem Akurgal, 3- Afet İnan
